Een burn-out is volgens de officiële lezing een beroepsziekte. Deze begint met stress en dan overspanning door toedoen van het werk, en als dat maar lang genoeg duurt dan geeft het lichaam het op, volgt er decompensatie en heb je een burn-out.
Maar het is eigenlijk onzin dat het alleen maar aan je werk zou liggen. Je lichaam en geest reageren gewoon op álle stressfactoren en overbelasting, ongeacht waardoor deze worden verzoorzaakt. Je lichaam maakt écht geen onderscheid tussen uitputting vanwege de zorg voor een ziek familielid, omdat je baas een tiran is, of omdat je zelf te perfectionistisch bent.
Dat burn-out altijd met werk te maken heeft is puur een juridische redenering; verzekeraars kunnen hierdoor je werkgever de schuld geven en dan hoeven ze je behandeling niet te betalen. Bedrijven zijn hierdoor verantwoordelijk, en dus laten ze hun arbo-arts de onjuiste diagnose “psychische problemen” stellen en krijgt jij als patient misschien wel de verkeerde behandeling.
Bedrijfsartsen, maar ook het UWV, verzekeringsartsen en huisartsen doen hier aan mee. Ligt het niet aan je werk? Dan is het volgens hen geen burn-out.
Psychologen doen ook al niet aan de diagnose “burn-out”. Zij noemen het een Somatische Symptoom Stoornis en dat is misschien ook maar beter, want daarbij geldt niet de voorwaarde dat het aan het werk ligt.
Daarom hanteren wij op deze website de definite “uitputtingssyndroom”. Die dekt wél de lading.
Energiehuishouding en stress
Uiteraard kan een burn-out best aan het werk liggen, dat komt voor. In de praktijk is het vaak een combinatie van allerlei verschillende omstandigheden die naast het werk óók een rol spelen.
Er kan bijvoorbeeld sprake zijn van familieproblemen, financiele problemen, een drukke gezinssituatie of alleenstaande ouder zijn, (langdurige) ziekte van ouders of kinderen, mantelzorg, relatieproblemen, medische problemen, ruzie, pesten, drugsgebruik, maar ook bijvoorbeeld simpelweg lange dagen maken, elke dag in de file staan of te weinig slaap, vrije tijd of vakantie nemen. Zelfs gewoon verhuizen, een relatie krijgen, gaan samenwonen of een kind krijgen kan voor langdurige stress zorgen, ook al is dat allemaal heel leuk.
Sterker nog, al is je baan heel leuk en heb je geen andere problemen dan nóg kan je jezelf uitputten door te veel energie te verbruiken en te weinig te slapen of rust te nemen. Je kan bijvoorbeeld zo perfectionistisch zijn dat je bij alles wat je doet veel meer energie en tijd gebruikt dan een gemiddeld persoon.
Of je bent een “pleaser” en offert jezelf steeds maar op voor anderen in plaats van aan jezelf toe te komen. Ook kan het bijvoorbeeld zijn dat je door overmatig sporten, gamen, internetten of andere activiteiten probeert te ontsnappen aan je gevoelens, en jezelf daarmee overbelast en overprikkelt en nooit genoeg rust neemt.
Ook wanneer je enorm veel plezier in je werk beleeft en daarnaast nog een inspannende hobby hebt waar je totaal in opgaat, of als je nevenfuncties, veel sociale activiteiten of andere intensieve bezigheden hebt en daar tegenover onvoelde rust en ontspanning staan, kan je overspannen en burn-out raken.
Werk maar ook privé
Burn-out ontstaat dus niet alleen maar omdat je werk je te veel is geworden of omdat “het slecht met je gaat” in een privé situatie. Het ontstaat als er langdurig onvoldoende rust en ontspanning tegenover ál je inspanningen staat, zowel lichamelijk als geestelijk.
Vergelijk het met een topsporter die overtraind is; deze stort net zo hard in en het lichaam doet exact hetzelfde als bij een burn-out. Het houdt er gewoon mee op, ook al beleeft men enorm veel plezier aan de sport zelf.
Dat nét die ene lange drukke dag op het werk de druppel is die leidt tot een totale instorting, is meestal gewoon toeval. We zijn immers het grootste deel van ons leven op ons werk (of aan het werk) en dus is de kans groot dat we op die plek instorten en dan concluderen dat onze burn-out door het werk komt.
Natuurlijk is werkstress een grote factor, maar de werkelijkheid is dat het vaak een combinatie is van alle bovengenoemde factoren; zowel werk als niet-werk. Daarbij moet worden opgemerkt dat dingen die als leuk of prettig worden ervaren weliswaar energie kosten, maar veel minder snel stress zullen opleveren.
Daarnaast kunnen ook mensen zonder werk, scholieren of studenten, óók gewoon een burn-out krijgen.
Als iemand dus zegt dat men een burn-out heeft, of als je er zelf één hebt, ga er dan niet zomaar vanuit dat het alleen maar aan het werk heeft gelegen. Dat “iemand zijn baan niet aankon”, bijvoorbeeld, is een te eenvoudige conclusie. Er kunnen immers talloze andere factoren hebben meegespeeld.